Wspomnienie – Teresa Chocianowicz-Biestek

Ze smutkiem przyjęliśmy wiadomość, że w dniu 11 października 2022 roku  w wieku 95 lat odeszła doc. dr inż. Teresa Chocianowicz-Biestek, wybitna specjalistka z dziedziny galwanotechniki, przez wiele dziesięcioleci związana z Instytutem Mechaniki Precyzyjnej w Warszawie przy ul. Duchnickiej 3. Jej prace, które zapoczątkowała w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku były pionierskimi rozwiązaniami polskimi w zakresie nowych technologii elektrolitycznych. Wprowadzane do przemysłu przyczyniły się znacząco do naukowego i gospodarczego rozwoju tego obszaru inżynierii powierzchni  w naszym kraju.

Wspominając jej sylwetkę nasuwa się wiele wspomnień związanych z epoką, która odchodzi do historii. Pani Teresa rozpoczęła pracę zawodową w 1950 r. jako asystentka w Katedrze Chemii Fizycznej Politechniki Wrocławskiej, gdzie poza zajęciami dydaktycznymi prowadziła badania z zakresu elektrochemii, zakończone publikacjami w sprawozdaniach ówczesnej Polskiej Akademii Umiejętności.      

We wrześniu 1952 roku rozpoczęła pracę w Instytucie Metaloznawstwa i Aparatury Naukowo-Laboratoryjnej w Warszawie, który w 1954 r. zmienił nazwę na Instytut Mechaniki Precyzyjnej (od 2019 r. został włączony w Sieć Badawczą Łukasiewicz). W 1968 roku Pani mgr inż. obroniła na Politechnice Śląskiej w Gliwicach pracę doktorską pt. „Badania elektrokrystalizacji srebra w procesie elektrolizy prądem okresowo-zmiennym” i uzyskała stopień doktora nauk technicznych. Wiedza i umiejętności dr inż. Teresy Biestkowej (jak ją w skrócie nazywano w IMP) zostały docenione i objęła stanowisko samodzielnego pracownika naukowo – badawczego, później docenta oraz kierownika Pracowni Powłok Technicznych i Szlachetnych. 

Zespoły naukowo – badawcze IMP w owym czasie czekały bardzo ambitne wyzwania. Rozwój gospodarczy Polski, odbudowującej się po zniszczeniach wojennych i unowocześniającej się, musiał bazować na krajowych rozwiązanych. Zagraniczne technologie były bardzo kosztowne i w dłuższej perspektywie nieopłacalne. Przed załogą IMP pracującą w oddziale galwanotechnicznym stanęło trudne zadanie opracowania technologii, które umożliwiałyby wdrożenie do przemysłu nowoczesnych powłok metalowych jako zabezpieczeń przeciwkorozyjnych. Znaczenie miał również dekoracyjny wygląd, a także określone wymagania techniczne. 

Zespół pod kierunkiem doc. dr inż. Teresy Biestkowej zwanej przez jego członków „Szefową” znakomicie wywiązywał się z podjętych zadań i stawianych wymagań.  Trzeba podkreślić, że technologie galwaniczne, jak dobrze wiadomo wszystkim galwanotechnikom, są skomplikowane. Opracowanie ich wymaga żmudnej pracy w skali laboratoryjnej, następnie w próbnej ułamkowo – technicznej, a na końcu w fazie przemysłowej. Nałożona powłoka musi spełniać określone wymagania trwałości, szczelności, grubości i wiele innych. Hitem, jak byśmy to dzisiaj nazwali, w owym czasie i osiągnięciem światowym były powłoki, które z wanny galwanicznej wychodziły z połyskiem, bez potrzeby późniejszego polerowania mechanicznego. W pracowni Szefowej opracowywano i przenoszono do licznych zakładów przemysłowych własne technologie miedziowania cyjankowego z połyskiem oraz miedziowania błyszczącego z kąpieli kwaśnej  siarczanowej. Opracowano oryginalne dodatki blaskotwórcze. Procesy te były wprowadzone w latach 1970-1990 w dziesiątkach zakładów galwanicznych i są stosowane również obecnie. Wdrożenie w Fabryce Samochodów Osobowych FSO w owym okresie, umożliwiło produkcję zderzaków samochodowych na wysokim poziomie zabezpieczenia i dekoracyjności. Zastosowano technologię wielowarstwową: dwie powłoki miedzi, jedna niklu i jedna cienka wierzchnia chromu. Do dziś tak pokryte zderzaki z pięknym chromowym połyskiem zachwycają miłośników zabytkowych samochodów produkcji FSO.

W pracowni Pani Docent powstawały również technologie srebrzenia o nowych walorach, jak połysk oraz twardość. Między innymi znalazły zastosowanie do pokrywania sztućców w warszawskich zakładach Hefra. Zajmowano się również opracowaniem kąpieli do srebrzenia nowej generacji na bazie kompleksów bezcyjankowych, uzyskując dobre wyniki. Opracowano wiele innych technologii, takich jak palladowanie, nakładanie powłok mosiężnych z połyskiem oraz powłok stopowych, na przykład cyno-niklowych.

Oprócz prac przemysłowych doc. Teresa Biestkowa była autorką wielu publikacji, patentów oraz wystąpień na konferencjach krajowych i zagranicznych. Opracowany przez zespół autorski z IMP „Poradnik galwanotechnika” wydany przez WNT zawiera rozdziały jej autorstwa i jest bardzo poszukiwaną pozycją książkową, dostępną dziś jedynie na rynku wtórnym. 

Doc. dr inż. Teresa Biestkowa prowadziła również szeroką działalność dydaktyczną w latach 1970-1980, uczestnicząc jako wykładowca na Kursach Specjalistycznych „Nowoczesne Procesy Galwanotechniczne”, organizowanych przez Zespół Ośrodków Doskonalenia Kadr Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Mechaników Polskich. Kursy trwały dwa lata i kończyły się egzaminem. Dyplom Rzemieślnika Galwanotechnika uprawniał i był wymagany do prowadzenia galwanizerni. Komisja pod przewodnictwem Pani Docent oceniała surowo i zdarzały się poprawki. Wśród starszych galwanizerów kursy te wspominane są jako doskonała szkoła galwanotechniki. 

Za swoje osiągnięcia Pani dr inż. Teresa Biestkowa nagradzana była wieloma wyróżnieniami i odznaczeniami. Pracę w IMP zakończyła w roku 2002 po pięćdziesięciu latach zatrudnienia. Na emeryturze działała w dalszym ciągu jako członek Zarządu i udziałowiec w spółce GALW-IMP oraz w Polskim Towarzystwie Galwanotechnicznym, a od 2003 roku jako jego Honorowy Członek. Wszyscy, którzy współpracowali z Szefową mieli okazję przejść bardzo solidną i twórczą szkołę opracowywania technologii galwanicznych. Intensywną pracę zawodową umiejętnie godziła z życiem rodzinnym. Bliscy współpracownicy pamiętają ciepły uśmiech na jej twarzy, gdy wspominała o dzieciach, wnukach, a później o prawnukach.

Pani Teresa na zawsze zostanie w naszej pamięci jako twórcza, wymagająca, ale pełna uroku i życzliwości osoba.        

dr Zofia Buczko
na podstawie materiałów archiwalnych Instytutu Mechaniki Precyzyjnej, wspomnień współpracowników oraz własnych